Multivitamin Herhangi Bir Faydası Var Mı?
Multivitamin nedir? Multivitamin ne işe yarar? Multivitamin faydaları var mıdır? Multivitamini kimler kullanabilir?Sağlıklı ve dengeli beslenmeye adım atmak için online diyetisyenlerimiz tarafından sizin için hazırlanmış online diyet imkanlarından faydalanabilirsiniz. Şimdi zayıflamaya başlamak için size özel hazırlanmış uygun online diyet ücreti ile online diyet satın alabilirsiniz. (Tıkla ve Zayıflamaya Başla!)
Multivitaminler dünyada en çok kullanılan takviyelerdir.
Popülerlikleri son on yıllarda hızla artmıştır (1, 2).
Bazı insanlar multivitaminlerin sağlığı iyileştirebileceğine, kötü beslenme alışkanlıklarını telafi edebileceğine ve hatta kronik hastalık riskini azaltabileceğine inanıyor.
Ancak, bu sözde faydaların doğru olup olmadığını merak edebilirsiniz.
Bu makale multivitaminlerin arkasındaki bilimsel kanıtları incelemektedir.
Multivitaminler Nedir?
Multivitaminler, bazen diğer bileşenlerle birlikte birçok farklı vitamin ve mineral içeren takviyelerdir ( 3 ).
Multivitamin oluşturmanın herhangi bir standardı olmadığı için multivitaminin içindeki şeyler markadan markaya ve üründen ürüne değişebilir.
Multivitaminler ayrıca multimineraller, multiler, çoklular veya sadece vitaminler olarak da adlandırılırlar.
Tabletler, kapsüller, çiğneme sakızları, tozlar ve sıvılar dahil olmak üzere birçok formda bulunurlar.
Multivitaminlerin çoğu günde bir veya iki kez alınmalıdır. Etiketi okuduğunuzdan ve takviyeyi önerilen dozajına göre kullandığınızdan emin olun..
Özet: Multivitaminler, birçok farklı vitamin ve mineralden oluşan takviyelerdir. Çeşitli şekillerde mevcutturlar.
Multivitaminler Neler İçerir?
On üç vitamin ve en az 16 mineral sağlığınız için şarttır.
Birçoğu vücuttaki enzim reaksiyonlarına yardımcı olur. Sinyal molekülleri ya da yapısal elemanlar olarak işlev görürler.
Vücudunuzun çoğalma, onarım, büyüme ve bedensel süreçlerin düzenlenmesi için bu besinlere ihtiyacı vardır.
Multivitaminler, bu vitaminlerin ve minerallerin çoğunu sunabilir. Ancak farklı şekillerde ve miktarlarda. Ayrıca otlar, amino asitler ve yağ asitleri gibi başka bileşenler de içerebilirler.
Diyet takviyeleri bakanlık tarafından düzenlenmediğinden, multivitaminler bazı besin maddelerini etikette yazandan daha yüksek veya daha düşük seviyelerde içerebilir (4).
Bazı durumlarda, listelenen besinlerin tümünü bile sağlayamayabilirler. Takviye endüstrisi sahtekarlıklar konusunda ünlüdür. Bu nedenle vitaminleri saygın bir üreticiden satın almanız önemlidir.
Multivitaminlerdeki besinlerin gerçek gıdalardan alınabileceğini veya laboratuvarlarda sentetik olarak üretilebileceğini de unutmayın.
Özet: Multivitaminler vitamin ve minerallere ek olarak şifalı bitkiler, amino asitler ve yağ asitleri içerebilir. Ancak gerçi besinlerin miktarı ve sayısı değişebilir. Etiket sahtekarlığının yaygın olduğunu not etmek önemlidir.
Multivitaminler ve Kalp Hastalıkları
Kalp hastalıkları dünya çapında ölümlerin önde gelen nedenidir. (5 ).
Birçok insan multivitamin almanın kalp hastalıklarının önlenmesine yardımcı olabileceğine inanıyor. Ancak kanıtlar karmakarışık.
Bazı çalışmalar multivitaminlerin kalp krizi ve ölüm riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu, diğerleri ise multivitaminlerin bu konuda herhangi bir etki göstermediğini söylemektedir (6, 7, 8, 9).
Physicians’ Health Study II adlı araştırma deneyinde, on yıldan uzun bir süre boyunca günlük multivitamin kullanımının 14.000'den fazla orta yaşlı erkek doktor üzerindeki etkilerini araştırıldı.
Kalp krizi, felç veya ölüm oranında herhangi azalma bulunmadı (10).
Daha yakın tarihli bir çalışma, en az 3 yıl boyunca multivitamin alan kadınlar arasında (erkeklerde değil) kalp hastalığından ölüm riskinin %35 daha düşük olduğunu ortaya koydu. (11 ).
Özet: Birçok gözlemsel çalışma, multivitamin alan kişilerin kalp hastalığı riskinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Ancak, birkaç çalışma da böyle bir bağlantı bulunmadığını söylemekte. Genel olarak, kanıtlar karışık.
Multivitaminler ve Kanser
Multivitamin kullanımı ve kanser riski ile ilgili kanıtlar da (tıpkı kalp hastalıklarında olduğu gibi) karışıktır.
Bazı çalışmalar kanser riskini etkilemediğini gösterirken, diğerleri multivitamin kullanımının kanser riskini artırdığını gösteriyor. (6, 8, 12, 13).
Bir incelemede, 47.289 kişiye 5 tane rastgele, kontrollü çalışma uygulandı. Multivitamin alan erkeklerde %31 daha düşük kanser riski bulunmasına karşın kadınlarda herhangi bir etki gözlemlenmemiştir(14).
Biri kadınlar, diğeri erkeklere yapılmak üzere iki gözlem çalışması, uzun süreli multivitamin kullanımının kalın bağırsak kanseri riskini azalttığını göstermiştir (15, 16).
Physicians Health Study 2 araştırmasında, uzun süreli günlük multivitamin kullanımının, kanser geçmişi olmayan erkeklerde kanser riskini azalttığına dikkat çekti. Yine de, çalışma döneminde ölüm riski üzerinde herhangi bir etkisi gözlemlenmedi (17).
Özet: Bazı çalışmalar multivitamin kullanımının kanser riskini azalttığını söylerken, bazıları da işe yaramadığını söyler - hatta bazıları riski arttırdığını iddia eder.
Multivitaminlerin Sağlığa Başka Yararları Var Mı?
Multivitaminler üzerinde beyin fonksiyonu ve göz sağlığı da dahil olmak üzere birçok konuda çalışılmıştır.
Beyin Fonksiyonu
Bazı araştırmalar multivitaminlerin yaşlı yetişkinlerde hafızayı güçlendirdiğini keşfetmiştir (18 , 19 , 20 ).
Bu takviyeler aynı zamanda ruh halini de iyileştirebilir. Araştırmalar, yalnızca mutsuz ruh hali ve besin eksikliği arasındaki bağlantıyı değil, aynı zamanda multivitaminler ile daha iyi ruh hali veya azalmış depresyon belirtileri arasındaki bağlantıları da ortaya koymaktadır (21 , 22 , 23 , 24 , 25 , 26 ).
Ancak diğer çalışmalar ruh halinde bir değişiklik olmadığını ortaya koymaktadır ( 27 ).
Göz Sağlığı
Yaşa bağlı makula dejenerasyonu dünya çapında körlüğün önde gelen bir nedenidir (28).
Bir çalışma antioksidan vitaminler ve mineralleri almanın dejenerasyonun ilerlemesini yavaşlattığını buldu. Ancak, hiçbir kanıt bu bileşiklerin birinci sırada hastalığı önlediğini göstermez (29, 30).
Aynı şekilde, bazı kanıtlar multivitaminlerin diğer bir yaygın göz hastalığı olan katarakt riskini azaltabileceğini göstermektedir (31 ).
Özet: Multivitaminler, hafızayı güçlendirebilir ve ruh halini iyileştirebilir. Dahası, antioksidan vitaminler ve mineraller körlüğe neden olan hastalıkların ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
Multivitaminler Bazı Durumlarda Zararlı Olabilirler
Doz, multivitamin alırken dikkat edilmesi gereken önemli bir faktördür.
Bazı vitamin ve minerallerin yüksek dozlarda almakta sorun olmamasına rağmen, bazılarının yüksek dozları ciddi anlamda zararlı olabilir.
Uygun dozaj genellikle vitaminlerin çözünürlüğüne bağlıdır, burada da vitaminler ikiye ayrılırlar:
- Suda Çözünenler: Vücudunuz bu vitaminlerin fazlalarını dışarı atar.
- Yağda Çözünenler: Vücudunuzda bu vitaminlerden kurtulmanın kolay bir yolu olmadığından, uzun sürelerde fazla miktarlarda birikme olabilir.
Yağda çözünen vitaminler A, D, E ve K vitaminleridir. E ve K vitaminleri nispeten toksik olmasalar da, A ve D vitaminleri aşırı tüketim sonucunda toksik etkilere neden olabilirler.
Hamile kadınların, fazla A vitamini kullanımı doğum kusurları ile bağlantılı olduğundan, özellikle A vitamini alımlarına dikkat etmeleri gerekir (32 ).
D vitamini zehirlenmesi çok nadir görülür ve multivitamin kullanımından kaynaklanma olasılığı da düşüktür. Bununla birlikte, A vitamini zehirlenmesi daha yaygındır (33 , 34 , 35 ).
Multivitaminler alıyor ve bol miktarda besleyici gıdalar yiyorsanız, birçok besinin günlük ihtiyaç değerini kolayca aşabilirsiniz.
Sigara içenler, yüksek miktarda beta karoten veya A vitamini içeren multivitaminlerden kaçınmalıdır. Çünkü bu besinler akciğer kanseri riskinizi artırabilir (36 ).
Mineraller de yüksek dozlarda zararlı olabilirler. Örneğin, çok fazla demir almak, demir ihtiyacı olmayan insanlar için tehlikeli olabilir (37 , 38 ).
Diğer bir risk, multivitaminlerin beklenenden çok daha fazla miktarda besin barındırmasına neden olabilecek hatalı üretimdir (39).
Özet: Bazı besin maddelerinin büyük dozlarda alınmalarının zararlı etkileri olabilir. Besin yoğunluklu bir diyetin üstüne yüksek potansiyelli bir multivitamin alırsanız, bu daha olasıdır.
Kimler Multivitamin Almalı?
Multivitaminler herkes için uygun değildir ve hatta bazı kişilere zarar verebilir.
Bununla birlikte aşağıda bahsettiğimiz popülasyonlar multivitaminlerden yararlanabilir:
- Yaşlı Yetişkinler: B12 vitamini emilimi yaş ilerledikçe azalır. Ayrıca yaşlı yetişkinler daha fazla kalsiyum ve D vitaminine ihtiyaç duyabilirler (40 , 41 ).
- Veganlar ve Vejetaryenler: B12 vitamini sadece hayvansal gıdalarda bulunduğundan, bitki bazlı bir diyet uyguluyorsanız, daha yüksek risk altındasınız demektir. Ayrıca kalsiyum, çinko, demir, D vitamini ve omega-3 yağ asitlerinden de eksik olabilirsiniz (42 , 43 ).
- Hamile ve Emziren Kadınlar: Bazı takviyeler iyiyken, bazıları da zararlı olduğundan, hamile ve emziren kadınlar sağlık kuruluşlarına danışmalıdır. Örneğin, aşırı A vitamini tüketmek, doğum kusurlarına neden olabilir (32 ).
Multivitaminlerden fayda sağlayabilecek diğer insanlar arasında kilo kaybı ameliyatı geçirmiş, düşük kalorili diyetlerde bulunanlar, iştahsızlığı olan veya yalnızca yiyeceklerden yeterince besin almayanlar sayılabilir.
Özet: Yaşlı yetişkinler, vejeteryanlar ve veganlar ile hamile veya emziren kadınlar da dahil olmak üzere bazı bireyler daha fazla miktarda belirli vitamin veya minerallere ihtiyaç duyabilir.
Uzun Lafın Kısası
Multivitaminlerin faydaları hakkında net bir görüş birliği bulunmamaktadır. İnsanların multivitaminleri sağlığı iyileştirebileceğine, kötü beslenme alışkanlıklarını telafi edebileceğine ve hatta kronik hastalık riskini azaltabileceğine inanmalarına rağmen, bilimsel kanıtlar bu iddiaları desteklememektedir.
Multivitaminler, birçok farklı vitamin ve mineral içeren takviyelerdir. Ancak, multivitaminlerin içeriği markadan markaya ve üründen ürüne değişebilir. Ayrıca, bazı multivitaminler otlar, amino asitler ve yağ asitleri gibi diğer bileşenleri de içerebilir.
Bazı çalışmalar, multivitamin kullanımının kalp hastalığı riskini azaltabileceğini göstermiştir, ancak diğer çalışmalar böyle bir etkinin olmadığını söylemektedir. Benzer şekilde, multivitamin kullanımının kanser riskini azaltabileceğine dair bazı kanıtlar bulunmakla birlikte, bazı çalışmalar bu iddiayı desteklememektedir.
Multivitaminlerin beyin fonksiyonu ve göz sağlığı gibi alanlarda bazı faydaları olabileceğini gösteren bazı araştırmalar da bulunmaktadır. Ancak, bu alanlarda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Öte yandan, multivitaminlerin yüksek dozlarda alınması zararlı olabilir. Özellikle yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E ve K) aşırı alımı toksik etkilere neden olabilir. Ayrıca, multivitaminlerin yanlış üretimi veya etiketleme hataları da risk oluşturabilir.
Sonuç olarak, multivitamin kullanımı konusunda sağlam bilimsel kanıtlar bulunmamaktadır. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni, genellikle multivitaminlerden daha etkili bir şekilde vücudun ihtiyaç duyduğu besinleri karşılamaktadır. Eğer beslenme düzeninizde eksikliklerden endişe ediyorsanız, bir sağlık uzmanına danışarak uygun tedbirleri almanız önemlidir.
