Böbrek ve Şeker Hastaları Ne Yememeli?

Böbrekleriniz, sağlığınızda birçok önemli rol oynayan organlardır. Kanınızı filtrelemeye, atık ürünleri gidermeye, hormon üretmeye, kemiklerinizi güçlü tutmaya, sıvı dengesini ve kan basıncınızı düzenlemeye yardımcı olurlar.

Ne yazık ki böbrekleriniz hasar görebilir ve zamanla daha az verimli hale gelebilir. Bu genellikle böbrek hastalığı olarak adlandırılır ve dünya genelinde yetişkinlerin yaklaşık %10'unu etkiler (1).

Diyabet dahil olmak üzere çeşitli faktörler ve sağlık koşulları böbrek hastalığı riskinizi artırabilir (2).

Uzun süreli yüksek kan şekeri seviyeleri, böbreklerinizdekiler de dahil olmak üzere kan damarlarınıza zarar verebilir. Sonuç olarak, diyabetli her 3 yetişkinden 1'inde böbrek hastalığı da vardır (2).

Böbrek hastalığı ve diyabet için beslenme kuralları, böbrek hastalığının evresine göre değişir. Amaç, böbrek fonksiyonunu korumak için kanda çeşitli kimyasalların, besin maddelerinin ve atık ürünlerin birikmesini önlemektir.

Böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler şeker, sodyum, potasyum ve fosfor alımlarını izlemelidir.

Genel olarak, böbrek hastalığı olan kişiler günde 2.000 mg'dan fazla sodyum ve potasyum ve günde 800-1.000 mg'dan fazla fosfor tüketmemelidir.

Buna karşılık, sağlıklı böbrekleri olan insanlar günde 4.700 mg potasyum, 2.300 mg sodyum ve 1.250 mg fosfor tüketebilir (3, 4).

Böbrek hastalığı olan kişiler protein alımını da izlemelidir, çünkü böbrekler atık ürünleri protein metabolizmasından filtrelemekte zorlanabilir. Öte yandan, son dönem böbrek hastalığı olan kişiler daha fazla proteine ​​ihtiyaç duyabilir (5, 6).

Böbrek hastalığı olan kişilerin beslenme ihtiyaçları, hastalığın ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak değişir. Sağlık uzmanınız ve bir diyetisyen, protein ve diğer besinler için bireysel ihtiyaçlarınız konusunda size tavsiyelerde bulunabilir.

Böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa işte kaçınmanız gereken yiyecekler.

1. İşlenmiş Etler

İşlenmiş etler; lezzetini, dokusunu ve raf ömrünü uzatmak için etleri kurutmak, tuzlamak veya tütsülemek suretiyle yapılır. Pastırma, şarküteri etleri, sosis ve kurutulmuş etler bazı yaygın işlenmiş et türleridir.

İşlenmiş etler tipik olarak tuzlu olduğundan, yüksek sodyum içeriğine sahiptirler. Örneğin, standart 85 gram pastırma porsiyonu 1.430 mg sodyum içerir, bu da böbrek hastalığı olan kişilerin günlük sodyum alım miktarının yaklaşık %75'idir (7).

Yüksek sodyumlu yiyecekler böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler için ideal değildir. Çünkü fazla sodyum böbrekleri önemli ölçüde zorlayabilir. Bu, kan basıncınızı yükseltebilir ve ayak bilekleriniz gibi yerlerde, kalbinizin ve akciğerlerinizin çevresinde sıvı birikmesine neden olabilir (8, 9).

İşlenmiş etler yerine, tavuk göğsü filetosu gibi daha az sodyum içeren yağsız, derisiz etleri tercih edin. Bununla birlikte, protein açısından zengin tüm yiyeceklerde olduğu gibi onları böbrek hastalığınızın evresine göre ölçülü olarak tüketin.

Özet: İşlenmiş etler yüksek sodyum içerir ve böbreklerinizi önemli ölçüde zorlayabilir. Bunun yerine, yağsız, derisiz etleri seçin ve ölçülü bir şekilde tadını çıkarın.

2. Koyu Renkli Gazlı İçecekler

Özellikle koyu renkli gazlı içecekler böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler için ideal değildir.

Koyu renkli gazlı içecekler renk bozulmasını önlemek, raf ömrünü uzatmak ve lezzet katmak için kullanılan fosfor içerir. Koyu renkli gazlı içeceklerin çoğu 355 mL porsiyon başına 90-180 mg fosfor içerir (10).

Bu, günlük üst sınırla karşılaştırıldığında pek görünmese de gazlı içecekler, besinlerde doğal olarak bulunandan farklı bir fosfor türü içerir. Proteine ​​bağlı değildir, bunun yerine tuz şeklinde görünür, yani kanınıza daha kolay emilir (11, 12).

Sağlıklı böbrekler kanınızdaki fazla fosforu kolayca çıkarabilir, ancak böbrek hastalığınız olduğunda durum böyle değildir.

Uzun süre yüksek kan fosfor seviyelerine sahip olmak kalp hastalığı riskinizi artırabilir, kemiklerinizi zayıflatabilir ve erken ölüm riskinizi artırabilir (13).

Gazlı içecekler ve diğer şekerle tatlandırılmış içecekler ilave şeker bakımından da yüksektir. Vücutları kan şekeri seviyelerini düzgün bir şekilde düzenleyemediği için bu, şeker hastalığı olan insanlar için ideal değildir.

Uzun süre yüksek kan şekeri seviyelerine sahip olmak sinirlerinize zarar verebilir. Böbreklerinize daha fazla zarar verebilir ve kalp hastalığı riskinizi artırabilir (14).

Gazlı içecekler yerine, su, şekersiz çay veya dilimlenmiş meyve veya sebzelerle hazırlanmış su gibi şeker ve fosfor oranı düşük bir içecek seçin.

Özet: Koyu renkli gazlı içecekler, ilave şeker ve fosfor bakımından yüksektir, bu da böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa sağlık sorunlarına neden olabilir.

3. Yüksek Potasyumlu Meyveler

Genellikle meyveler sağlıklıdır. Vitamin ve minerallerle doludur. Bununla birlikte, böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişilerin, özellikle şeker ve mineral potasyum içeriği yüksek olan belirli meyveleri alımlarını sınırlamaları gerekebilir.

Böbrek hastalığınız varsa, vücudunuz potasyumu düzgün bir şekilde çıkaramaz, bu da hiperkalemi olarak da bilinen kandaki potasyum seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Tedavi edilmezse bu durum yorgunluğa, kas güçsüzlüğüne, kalp problemlerine ve hatta ölüme neden olabilir (15).

Potasyum oranı yüksek meyveler arasında muz, avokado, kayısı, kivi ve portakal bulunur.

Örneğin, standart bir avokado (201 gram) 975 mg potasyum içerir; bu, orta boy bir muzun (118 gram) potasyum içeriğinin iki katından fazla ve böbrek hastalığı olan kişiler için önerilen günlük potasyum alımının neredeyse yarısıdır (16, 17).

Neyse ki, karbonhidrat alımınızı izlediğiniz sürece diyetinize ekleyebileceğiniz çok sayıda sağlıklı düşük potasyumlu meyve vardır. Üzüm, orman meyveleri, ananas, mango ve elma birkaç örnektir.

Özet: Muz ve avokado gibi yüksek potasyumlu meyveler, böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olanlar için ideal değildir. Bunun yerine, üzüm, orman meyveleri ve ananas gibi düşük potasyumlu meyveler seçin ve bunları ölçülü bir şekilde tüketin.

4. Kurutulmuş Meyveler

Kurutulmuş meyveler, meyvelerden çeşitli işlemlerle su alınarak yapılır. Bu, enerji ve besin açısından zengin küçük, yoğun meyveler oluşturur.

Kuru meyveler, şeker ve potasyum gibi mineraller açısından zengin olduğundan böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler için ideal değildir.

Aslında, sadece yarım bardak (65 gram) kuru kayısı, yaklaşık 755 mg potasyum içerir; bu, böbrek hastalığınız varsa günlük potasyum ihtiyacınızın kabaca %38'i kadardır (18).

Ayrıca, kuru meyveler hızlı sindirilen şeker bakımından yüksektir, bu da şeker hastalığınız varsa ideal değildir.

Özet: Kuru meyveler konsantre miktarda potasyum ve şeker içerir, bu da böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan insanlar için ideal olmadıkları anlamına gelir.

5. Çoğu Fasulye ve Mercimek

Çoğu durumda, fasulye ve mercimek sağlıklı ve kullanışlı kabul edilir.

Bununla birlikte, böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler için hem konserve hem de taze olarak fasulye ve mercimek, nispeten yüksek fosfor içeriği nedeniyle ideal değildir. Konserve versiyonları tipik olarak sodyum bakımından da yüksektir.

Örneğin 1 bardak (185 gram) konserve mercimek 633 mg potasyum ve 309 mg fosfor içerir. Bu, zayıf böbrekleri olan insanlar için bu besinlerin her biri açısından önerilen günlük miktarın üçte birine yakındır (19).

Fasulye ve mercimekten hoşlanıyorsanız, bunları küçük miktarlarda yiyebilirsiniz, ancak yemeğinizin standart karbonhidrat parçası olarak tüketmemelisiniz.

Konserve fasulye ve mercimek seçerseniz, düşük sodyumlu veya "tuz eklenmemiş" versiyonunu tercih edin. Ayrıca, daha eski araştırmalar, konserve yiyeceklerin boşaltılmasının ve durulanmasının, ürüne bağlı olarak sodyum içeriğini % 33-80 oranında azaltabileceğini göstermektedir (20).

Özet: Fasulye ve mercimeklerin çoğu fosfor ve potasyum bakımından yüksektir, bu da böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan insanlar için ideal olmadıkları anlamına gelir. Onları yemeyi seçerseniz, daha küçük bir porsiyon tercih edin ve düşük sodyumlu versiyonları seçin.

6. Paketlenmiş Yiyecekler, Hazır Yemekler ve Fast Food

Paketlenmiş yiyecekler, hazır yemekler ve fast food, sodyumda yüksek olma eğilimindedir, bu da böbrek hastalığı ve diyabetli biri için ideal olmamalarının bir nedenidir.

Bu yiyeceklerin bazı örnekleri, hazır noodle, dondurulmuş pizza, dondurulmuş kutulu yemekler ve diğer mikrodalgada pişirilebilir yemeklerdir.

Örneğin, sadece bir dilim (102 gram) dondurulmuş biberli pizza 568 mg sodyum içerir. Böbrek hastalığınız varsa önerilen sodyum alımının dörtte birinden fazlasını içerir ve önemli miktarda faydalı besin sağlamaz (21).

Bu yiyecekler ayrıca yoğun bir şekilde işlenir ve genellikle rafine karbonhidrat bakımından zengindir. Şeker hastalığınız varsa bu ideal değildir çünkü rafine karbonhidratlar hızlı bir şekilde sindirilir ve kan şekeri seviyelerini yükseltir (22).

Özet: Paketlenmiş yiyecekler, hazır yemekler ve fast food, sodyum ve rafine karbonhidrat bakımından yüksek, ancak faydalı besinler bakımından düşüktür. Böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa bu yiyecekleri alımınızı sınırlayın.

7. Meyve Suları

Böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa meyve suları ve diğer şekerli içeceklerden uzak durun.

Bu içecekler, kan şekerinde hızlı artışlara neden olabilecek ilave şeker bakımından yüksek olma eğilimindedir. Bu endişe vericidir çünkü diyabet vücudunuzun şekeri doğru şekilde emme yeteneğini etkiler ve uzun süreli yüksek kan şekeri seviyeleri çeşitli sağlık komplikasyonlarına yol açabilir(23, 24).

Ayrıca, bazı meyve suları potasyum gibi mineraller bakımından zengindir. Örneğin, tek bir fincan (240 mL) portakal suyu, yaklaşık 443 mg potasyum içerir (25).

Özet: Portakal suyu gibi meyve suları potasyum açısından yüksektir ve şeker eklenir, bu nedenle böbrek hastalığı ve şeker hastalığı olan kişiler için ideal değildir.

8. Ispanak, Pancar Yeşillikleri, Pazı ve Diğer Bazı Yeşil Yapraklı Sebzeler

Ispanak, pazı ve pancar yeşilliği gibi çeşitli yeşil yapraklı sebzeler, potasyum gibi yüksek miktarda besin içerir.

Sadece 1 bardak (30-38 gram) çiğ sebze 136-290 mg potasyum içerir (26, 27, 28).

Unutmayın ki bu yapraklı sebzeler pişirildiğinde, önemli ölçüde küçülürler, ancak yine de aynı miktarda potasyum içerirler.

Bu nedenle, böbrek hastalığınız varsa, onları çiğ yemeniz daha iyidir çünkü bu şekilde daha az miktarda yemeniz muhtemeldir. Bununla birlikte, porsiyon boyutlarınızı yönettiğiniz sürece onları pişmiş olarak yemek de sorun oluşturmayacaktır.

Ispanak, pancar yeşillikleri, pazı ve diğer yapraklı sebzeler, kalsiyum gibi minerallere bağlandığında oksalatlar oluşturabilen organik bir bileşik olan oksalik asit bakımından da zengindir.

Oksalatlar duyarlı kişilerde böbrek taşı oluşturabilir. Ağrılı olmasının yanı sıra, böbrek taşları böbreklerinize daha fazla zarar verebilir ve işlevlerini bozabilir (29).

Özet: Ispanak, pancar yeşillikleri ve pazı gibi çeşitli yeşil yapraklı sebzeler potasyum ve oksalik asit bakımından yüksektir. Oksalik asit, böbrek taşı geliştirme riskinizi artırabilir.

9. Atıştırmalık Yiyecekler

Cips ve kraker gibi atıştırmalık yiyecekler tipik olarak tuz ve rafine karbonhidrat bakımından yüksektir, bu da onları böbrek hastalığı ve diyabet hastaları için uygunsuz kılar.

Patates cipsi gibi bazı atıştırmalık yiyecekler, doğal olarak veya katkı maddelerinin bir sonucu olarak potasyum veya fosfor gibi diğer minerallerde de yüksektir.

Örneğin, bir orta boy (57 gram) tek porsiyon patates cipsi, 682 mg potasyum, 300 mg sodyum ve 87 mg fosfor içerir (30).

Özellikle böbrek hastalığı ve diyabet gibi sağlık durumlarınız varsa, herhangi bir sağlıklı diyetin parçası olarak atıştırmalık yiyecekler sınırlandırılmalı veya bunlardan kaçınılmalıdır. Bunun yerine, besleyici yoğun, diyabet dostu atıştırmalıklar deneyin.

Özet: Cips ve kraker gibi atıştırmalık yiyecekler sodyum ve rafine şeker bakımından yüksektir, faydalı besinler bakımından düşüktür. Bu yiyeceklerden alımınızı sınırlayın.

10. Patates ve Tatlı Patates

Patatesler ve tatlı patatesler potasyum bakımından zengindir; bu, özellikle durum daha sonraki aşamalarda olduğunda, böbrek hastalığı olan kişiler için endişe yaratabilir.

Örneğin, orta boy bir fırında patates (156 gram) 610 mg potasyum içerir ve standart bir fırınlanmış tatlı patates (114 gram) 541 mg potasyum içerir (31, 32).

Bununla birlikte, patatesler ve tatlı patatesler, potasyum içeriklerini önemli ölçüde azaltmak için durulanabilir veya süzülebilir.

Bir çalışmada, küçük, ince patates parçalarını en az 10 dakika kaynatmak potasyum içeriğini yaklaşık %50 azaltmıştır (33).

Başka bir çalışmada, patatesleri pişirdikten sonra durulamak potasyum içeriğini %70'e kadar azaltarak böbrek hastalığı olan kişiler için uygun potasyum seviyelerine neden oldu (34).

Bu yöntemler potasyum içeriğini düşürebilirken, patatesler ve tatlı patatesler hala karbonhidrat bakımından yüksektir, bu nedenle şeker hastalığınız varsa bunları ölçülü tüketmek iyi bir fikirdir.

Özet: Böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa, potasyum ve karbonhidrat bakımından zengin oldukları için patates ve tatlı patates alımınızı sınırlayın. Bununla birlikte, onları kaynatmak potasyum içeriğini önemli ölçüde azaltabilir.

Uzun Lafın Kısası

Böbrek hastalığınız ve şeker hastalığınız varsa, karbonhidratlar, sodyum, potasyum ve fosfor gibi belirli besinleri alımınızı sınırlamak en iyisidir.

Böbrek hastalığı ve diyabet için diyet kısıtlamalarınız, böbrek hastalığınızın evresine bağlıdır. Ancak bu besin maddelerini sınırlamak ne olursa olsun yardımcı olabilir, bu da koşulları daha iyi yönetmenize ve böbrek hastalığının zamanla kötüleşme olasılığını azaltmanıza olanak tanır.

Böbrek hastalığınızın evresine göre özel öneriler için sağlık uzmanınızla ve diyetisyeninizle konuştuğunuzdan emin olun.