Kanola Yağı Kullanmalı Mıyım Kanola Yağı Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Kanola bitkisi genellikle yaz aylarında çiçek açar ve altın sarısı çiçekleri ile ünlüdür.
Turpgiller ailesinden olan bir bitki olarak, şalgam bitkisi ve hardal ile bağlantılıdır.
Bu bitkinin (hem kolza yağı hem de kanola yağı olarak bilinen) yağı, yemek pişirme, fırınlama ve yiyecek işlemede yaygın olarak kullanılır.
Bu makale kanola yağının besin içeriği, yararları ve potansiyel olumsuz yönlerini gözden geçirmektedir.
Üretimi ve Kullanım Alanları
Kanada en büyük kanola yağı üreticisidir, Almanya ise ikinci sıradadır. Aslında, “kanola” adı “Kanada” ve türkçesi petrol anlamına gelen “oil” kelimelerinin eşleştirilmesinden gelir (1).
Başlangıçta, yemeklik kanola yağının geliştirilmesi, geleneksel melezleştirme ile gerçekleşmiştir. Bununla birlikte, günümüzde mevcut olan çeşitlerin çoğu, zararlı böceklere karşı dayanıklı olmaları için genetik olarak değiştirilmiştir. Bu yüzden bu ürünler genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO'lar) olarak sınıflandırılırlar.
Kanola Yağı
Kanola tohumunun yağının iki ana çeşidini ayırt etmek önemlidir: Endüstriyel ve yemeklik. Mutfak kullanılan versiyonu kanola olarak bilinir (1).
Endüstriyel kanola yağı, otomotiv ve kimya endüstrisinde, yemeklik kanola yağı ise yemek pişirmek için kullanılır. Bu iki çeşit, genetik yapıları ve yüksek miktarlarda sağlığa zararlı olan erusik asit içeriğinden dolayı oldukça farklıdır (1).
Aslında, bu yağın kanola yağı olarak adlandırılması için erusik asit seviyesinin %2 veya daha az olması gereklidir ve ayriyeten uluslararası düzenlenmiş standartlara uymalıdır. Aksi takdirde, “endüstriyel kanola yağı” olarak etiketlenecektir. Bununla birlikte, marketlerdeki çeşitlerin çoğu yemeklik kanola yağıdır (1).
Özet: Kanola yağı, endüstriyel ve yemeklik olarak ikiye ayrılır. Yağın yemeklik kanola yağı olarak adlandırılması için, daha düşük erusik asit içeriğine sahip olması ve uluslararası standartlara uygun olması gerekmektedir. Kanola yağı, ismini bu yağın en büyük üretici ülkesi olan Kanada’dan alıyor.
Besin Değerleri
Kanola yağı saf yağdır, bu nedenle protein veya karbonhidrat içermez. Bununla birlikte, iyi bir sağlıklı yağ ve yağda çözünen vitamin kaynağıdır.
Bir çorba kaşığı (15 ml) kanola yağının içinde şunlar bulunur (2):
- Kalori: 124
- Toplam yağ: 14 gram
- Doymuş yağ : 1 gram
- Tekli doymamış yağ: 9 gram
- Çoklu doymamış yağ: 4 gram
- E Vitamini: Günlük Değerin %16'sı
- K Vitamini: Günlük Değerin %8'i
Cilt ve göz sağlığını destekleyen güçlü bir antioksidan olan E vitamini için harika bir kaynaktır (3, 4).
Ayrıca, doymuş yağ bakımından doğal olarak fakir ve doymamış yağ bakımından da zengindir. Bu durum daha iyi kalp sağlığıyla ilişkilidir (1, 5).
Özellikle, bir tür omega-3 yağı olan alfa-linolenik asit (ALA) için iyi bir kaynaktır. ALA, vücutta eikosapentaenoik aside (EPA) ve dokosaheksaenoik aside (DHA) dönüştürülen temel bir yağdır. Bu yağlar bakımından zengin bir diyet kalp sağlığına yararlar ile bağlantılıdır (6).
Kanola yağı aynı zamanda orta miktarda tüketildiğinde genel vücut sağlığını destekleyen omega-6 yağları bakımından da zengindir. Ancak, çoğu insan diyetlerinde çok fazla omega-6 yağı alır. Bu iltihaplanmaya neden olabilir (7).
Neyse ki, kanola yağındaki omega-3 ve omega-6 oranı 1:2’dir, bu iki yağ arasında sağlıklı bir denge olarak kabul edilir. Çoğu uzman, 1:4 veya daha düşük bir oranın sağlık için ideal olduğu konusunda hemfikirdir. Bu kanola yağının muhteşem bir seçenek haline getirir (7).
Bu yağın kan kolesterolü üzerindeki etkileri üzerine araştırmalar karmaşık sonuçlar vermiştir. Bununla birlikte, yapılan son araştırmalar, düzenli olarak kanola yağı tüketmenin LDL (kötü) kolesterol ve toplam kolesterol seviyelerini düşürerek kalp sağlığına yardımcı olabileceğini göstermiştir (8).
Özet: Kanola yağı, doymamış yağlar ile E ve K vitaminlerini bakımından zengindir. Kalp sağlığını olumlu yönde etkileyen omega-3 ila omega-6 yağları için de faydalı bir oran sağlar.
Yararları
Kanola yağıyla alakalı bazı tartışmalar olsa da, kullanımı birçok fayda ile ilişkilidir.
Yüksek Sıcaklıklarda Bile Pişirilebilir
Kanola yağı, yüksek dumanlanma noktası nedeniyle yüksek sıcaklıklarda pişirilebilir. Yani yaklaşık 204ºC'ye kadar yanmaz, bu noktada ise dumanlanmaya başlar. Bu sıcaklıkta yağ molekülleri parçalanmaya ve zararlı bileşikler oluşturmaya başlarlar (9).
Sağlıklı bir yemeklik yağ seçerken dumanlanma noktası dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Bunu belirleyen faktörlerden biri, yağın ne kadar rafine edilmiş olmasıdır. Ne kadar rafine ise, dumanlanma noktası da o kadar artar.
Kanola yağı oldukça rafine olması, yağın saflığını bozan birçok şeyin ve serbest yağ asitlerinin giderildiği anlamına gelir. Bu nedenle de zeytinyağı gibi diğer yağlardan daha yüksek bir dumanlanma noktasına sahiptir (10).
Bu, sote, tavada kızartma, fırınlama, bol yağda kızartma ve diğer yüksek ısıda pişirme yöntemleri için idealdir (9).
Tatsız ve Çok Yönlüdür
Kanola yağı çok hafif bir tada sahiptir. Bu da onun mutfakta farklı şekillerde kullanılabilmesine olanak sağlar. Ayrıca, oda sıcaklığında servis edilebilir veya pişirilebilir (10).
Salata soslarında, daldırmalık soslarda ve fırınlama yaparken iyi gidebilir. Yemeğinize ilave bir tat katmadan kızartma yapmak için kullanılabilir.
Uygun Fiyatlı
Kanola yağı, dünya çapındaki bol üretimi nedeniyle çok hesaplı ve erişilebilirdir (11).
Nerede yaşadığınıza bağlı olarak, aynı hacimde zeytinyağı fiyatının yarısından daha azına yaklaşık 4 litre kanola yağı satın alabilirsiniz.
Sızma zeytinyağı gibi daha yüksek kaliteli yağlar, daha hassas işlem teknikleri ve daha kısa raf ömrü nedeniyle daha maliyetlidir (11).
Özet: Kanola yağı ucuz ve tatsızdır. Bu sayede çok yönlü ve uygun fiyatlı bir yemeklik yağ olarak kullanılabilir. Yüksek sıcaklıklarda rahatça pişirilebilir.
Zararları
Kanola yağı kullanmanın pek çok yararı olsa da, kullanımıyla ilgili bazı tartışmalar vardır.
Kanola yağı tüketmenin bazı olumsuz yönleri var.
Genetiği Değiştirilmiş
Marketlerde ve gıda ürünlerinde bulunan kanola yağlarının çoğunun genetiği değiştirilmiştir.
Yetiştiriciler, kanola bitkisinin genlerini onları haşerelere dirençli hale getirecek şekilde modifiye ederek daha fazla verim elde ederle. Bu sayede daha az atık ile daha fazla uygun ürün ortaya çıkar (12).
Bu bir fayda olarak algılanır ancak, genetiği değiştirilmiş gıdalar ve bunların sağlığa etkileri, özellikle alerjiler, antibiyotik direnci ve kanser ile ilgili bazı kaygılar bulunmaktadır (12, 13).
Ayrıca, bazı kültürler ve dinler, doğal olmayan bir yiyecek türü olarak görüldükleri için genetiğiyle oynanmış ürünlerden kaçınırlar.
Bununla birlikte, birçok araştırma genetiğiyle oynanmış gıdaların tüketim için güvenli olduğunu ve sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açmadığını göstermektedir. Genetiği değiştirilmiş gıdalar nispeten yeni teknolojiler kullanılarak oluşturulduğundan, daha uzun süreli araştırmalara ihtiyaç vardır (12, 13).
Bununla birlikte, genetiği değiştirilmiş gıdalardan kaçınmayı seçerseniz, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından organik olarak onaylanmış veya GDO’suz olarak etiketlenmiş kanola yağı aldığınızdan emin olun.
Yüksek Miktarda İşlenmiş
Gıda endüstrisinde kullanılan yağların çoğu yüksek oranda işlenir ve kanola yağı da bunlardan biridir.
Yağı "temizlemek" için heksan olarak bilinen bir kimyasal çözücü ilave edilir. Sonra, bir su filtreleme işlemi ile serbest yağ asitleri, zamklar ve çekici olmayan renkler uzaklaştırılır (10, 14).
Bu güvenli bir süreç olarak kabul edilirken, daha düşük bir E vitamini ve serbest yağ asidi içeriğine yol açar, bu da yağın sağlığa olan yararlarını azaltabilir. İşlenmiş yağlar ayrıca omega-6 yağları bakımından daha zengin olma eğilimindedir ve fazla omega-6 tüketimi iltihaplanmaya neden olabilir (10, 14, 15).
Yüksek oranda işlenmiş kanola yağına bir alternatif arıyorsanız, soğuk sıkımla elde edilmiş kanola yağını deneyebilirsiniz. Bu işleme yöntemi, yağın besin maddelerinin çoğunu korumasına izin verir. Ancak, çoğu markette bulmak zordur ve genellikle yalnızca internet üzerinde bulunabilir (14).
Özet: Kanola yağlarının büyük bir çoğunluğunun genetiği değiştirilmiştir. Genetiği değiştirilmiş yiyecekleri yemenin güvenli olduğu kabul edilir ancak birçok insan onlardan uzak durmayı seçer. Ayrıca, bu yağ genellikle yüksek oranda işlenir, bu da düşük besin kalitesi ve olumsuz sağlık etkilerine yol açabilir.
Uzun Lafın Kısası
Kanola yağı dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır. Yemeklik yağ olarak uygun fiyatlı olması ve çok yönlülüğü ile popülerdir. Genellikle salata soslarında, unlu mamullerde ve kızarmış yiyeceklerde bulunur.
İyi bir sağlıklı yağ kaynağıdır. Ancak yüksek oranda işlenmiş olma eğilimindedir. Bu da yağın besin değerini düşürür ve sağlığa etkilerini değiştirir.
Mümkün olduğunca her ikisi de bu yağın orijinal besin değerlerini ve yararlarını koruyan soğuk sıkımla elde edilmiş kanola yağlarını veya en az oranda işlenmiş kanola yağlarını seçmeye çalışın.
