Demir Eksikliği Nedir?
Demir eksikliği belirtileri nelerdir? Demir eksikliği anemisi nedir? Demir eksikliği nasıl giderilir? Demir eksikliği ne yemeli? Demir eksikliğine ne iyi gelir? Demir eksikliği, tüm detayları ile bu yazımızda bulabilirsiniz.Anemi nedir? Anemi ne demek? Kırmızı kan hücrelerinizde (RBC'ler) azalmış bir hemoglobin seviyesi durumudur. Halk arasında kansızlık olarak bilinir. Kansızlık belirtileri yorgunluk, zayıflık, soluk ten, baş dönmesi, kırılgan tırnaklar gibi birçok farklı belirtisi vardır. Demir eksikliği nedenleri, demir eksikliği anemisi nedenleri, regl kanamaları, iç kanama, endometriyozis, demir zengini gıdalar tüketmemek, vücudun demir emmekte zorlanmasına neden olan hastalıklara sahip olmak gibi nedenler vardır.
2 haftada yağ yakmak, 3 günde 15 kilo verdiren diyet, 1 haftada 10 kilo verdiren diyet listesi gibi sağlıksız diyetlere başvurmadan önce, sağlıklı ve dengeli beslenmeye adım atmak için online diyetisyenlerimiz tarafından sizin için hazırlanmış online diyet imkanlarından faydalanabilirsiniz. (Tıkla ve Zayıflamaya Başla!)
Demir Eksikliği Anemisi Nedir?
Anemi, kırmızı kan hücrelerinizde (RBC'ler) azalmış bir hemoglobin seviyeniz olduğunda ortaya çıkar. Hemoglobin, RBC’lerinizde bulunan dokularınıza oksijen taşımaktan sorumlu olan proteindir.
Demir eksikliği anemisi en sık görülen anemi türüdür. Vücudunuzda yeterli miktarda demir minerali bulunmadığında ortaya çıkar. Vücut hemoglobin yapmak için demire ihtiyaç duyar. Kan akışınızda yeterli demir olmadığında, vücudunuzun geri kalanı ihtiyaç duyduğu oksijen miktarını alamaz.
Bu durum yaygın olsa da, birçok kişi demir eksikliği anemisi olduğunun farkında olmayabilir. Nedenini bilmeden belirtileri yıllarca çekmek mümkündür.
Çocuk doğurma çağındaki kadınlarda, demir eksikliği anemisinin en yaygın nedeni, ağır adet kanaması veya hamilelik nedeniyle kandaki demir kaybıdır. Zayıf bir diyet veya vücudun demir emilimini etkileyen belirli bağırsak hastalıkları da demir eksikliği anemisine neden olabilir.
Doktorlar normalde bu durumu demir takviyeleri veya diyet değişiklikleri ile tedavi eder.
Demir Eksikliği Anemisi Belirtileri
Demir eksikliği anemisinin belirtileri ilk başta hafif olabilir ve bunları fark etmeyebilirsiniz bile. Hematoloji Derneği'ne(ASH) göre, çoğu insan rutin bir kan test yaptırana bu hafif aneminin farkına varmazlar.
Orta ila Şiddetli Demir Eksikliği Anemisinin Belirtileri Arasında Şunlar Vardır:
- Genel yorgunluk
- Zayıflık
- Soluk ten
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Kir, buz veya kil gibi yiyecek olmayan maddeleri yemek için garip istekler
- Bacaklarda karıncalanma veya sürünme hissi
- Dil şişmesi veya ağrı
- Soğuk eller ve ayaklar
- Hızlı veya düzensiz kalp atışı
- Kırılgan tırnaklar
- Baş ağrısı
Demir Eksikliği Anemisinin Nedenleri
ASH'ye göre, demir eksikliği en sık görülen aneminin nedenidir. Bir insanın demir eksikliğini olmasının birçok nedeni vardır. Bunlar şunları içerir:
Yetersiz Demir Alımı
Uzun süre çok az demir yemek, vücudunuzda bir kıtlığa neden olabilir. Et, yumurta ve bazı yeşil yapraklı sebzeler gibi yiyecekler demir bakımından yüksektir. Hızlı büyüme ve gelişme dönemlerinde demir gerekli olduğu için hamile kadınlar ve küçük çocuklar diyetlerinde daha fazla demir açısından zengin gıdalara ihtiyaç duyabilirler. Demir açısından zengin gıdalar sayfamızdan en fazla demir içeren besinleri bulabilirsiniz.
Adet veya Hamilelik Nedeniyle Kan Kaybı
Doğum sırasında veya ağır adet kanaması sebebiyle kan kaybı, çocuk doğurma çağındaki kadınlarda demir eksikliği anemisinin en yaygın nedenleridir.
İç Kanama
Bazı tıbbi durumlar, iç kanamaya neden olabilir. Bu da demir eksikliği anemisine neden olabilir. Mesela midenizdeki ülser, kolondaki polipler veya bağırsaklar veya kolon kanseridir. Aspirin gibi ağrı kesicilerin düzenli kullanımı midede kanamaya neden olabilir.
Vücudunuzun Demiri Emmekte Zorluk Çekmesi
Bağırsakları etkileyen belirli bozukluklar veya ameliyatlar da vücudunuzun demir emilimini engelleyebilir. Diyetinizde yeterli miktarda demir alsanız bile, çölyak hastalığı veya gastrik bypass gibi bağırsak ameliyatları vücudunuzun emebileceği demir miktarını sınırlayabilir.
Endometriozis
Bir kadının endometriozisi varsa, bu rahatsızlık abdominal veya pelvik bölgede gizlendiğinden göremediği ağır kan kaybına sebep olabilir.
Risk Faktörleri
Anemi yaygın bir durumdur. Her yaştan hem erkek hem de kadınlarda ve herhangi bir etnik grupta ortaya çıkabilir. Bazı insanlar, aşağıdakiler de dahil olmak üzere, diğerlerinden daha fazla demir eksikliği anemisi riski altında olabilir:
- Çocuk doğurma çağındaki kadınlar
- Hamile kadınlar
- Zayıf diyetleri olan insanlar
- Sık sık kan bağışı yapanlar
- Bebekler ve çocuklar, özellikle erken doğanlar veya hızlı büyüyenler
- Etin yerini başka bir demir bakımından zengin yiyecekle değiştirmeyen vejetaryenler
- Demir eksikliği anemisi riski altındaysanız, kan testi veya diyet değişikliklerinin size fayda sağlayıp sağlayamayacağını belirlemek için doktorunuzla görüşün.
Demir Eksikliği Nasıl Teşhis Edilir?
Bir doktor anemi tanısını kan testleri ile teşhis edebilir. Bunlar şunları içerir:
Tam kan hücresi (CBC) testi
Bir tam kan sayımı (CBC) , genellikle bir doktorun kullanacağı ilk testtir. Bir CBC, aşağıdakiler de dahil olmak üzere kandaki tüm bileşenlerin miktarını ölçer:
- Kırmızı kan hücreleri (RBC'ler)
- Beyaz kan hücreleri (WBC'ler)
- Hemoglobin
- Hematokrit
- Trombositler
CBC, kanınızdaki demir eksikliği anemisinin teşhisinde yardımcı olan kanınız hakkında bilgi sağlar. Bu bilgi şunları içerir:
- RBC'lerden oluşan kan hacminin yüzdesi olan hematokrit seviyesi
- Hemoglobin seviyesi
- RBC’lerinizin boyutu
Normal bir hematokrit aralığı yetişkin kadınlarda yüzde 34.9 ila 44.5’dir. Yetişkin erkeklerde bu aralık yüzde 38.8 ila 50'dir. Normal hemoglobin aralığı yetişkin bir kadın için desilitre başına 12.0 ila 15.5 gram ve yetişkin bir erkek için desilitre başına 13.5 ila 17.5 gramdır.
Demir eksikliği anemisinde hematokrit ve hemoglobin seviyeleri düşüktür. Ayrıca, RBC'ler genellikle normalden daha küçüktür.
Bir CBC testi genellikle rutin bir fizik muayenenin bir parçası olarak yapılır. Bir kişinin genel sağlığının iyi bir göstergesidir. Bir ameliyattan önce rutin olarak da yapılabilir. Bu test, bu tip anemiyi teşhis etmek için kullanışlıdır. Çünkü demir eksikliği olan çoğu kişi bunun farkına bile varmaz.
Diğer Testler
Anemi genellikle bir CBC testi ile doğrulanabilir. Doktorunuz, aneminizin ne kadar şiddetli olduğunu belirlemek ve tedavilerin belirlenmesine yardımcı olmak için ek kan testleri isteyebilir. Kanınızı mikroskopla da inceleyebilirler. Bu kan testleri aşağıdakileri içeren bilgiler sağlayacaktır:
- Kanınızdaki demir seviyesi
- RBC bedeniniz ve renginiz (demir eksikliği varsa RBC'ler soluktur)
- Ferritin düzeyiniz
- Total demir bağlama kapasiteniz (TDBK)
Ferritin, vücudunuzdaki demir depolanmasına yardımcı olan bir proteindir. Düşük ferritin seviyeleri, düşük demir depolanmasını gösterir. Demir taşıyan transferrin miktarını belirlemek için bir TIBC testi kullanılır. Transferrin demiri taşıyan bir proteindir.
İç Kanama Testleri
Doktorunuz iç kanamanın kansızlığınıza neden olduğundan endişe duyuyorsa, ek testler gerekebilir. Yapabileceğiniz bir test dışkıda gizli kan testidir. Dışkılarınızdaki kan, bağırsaklarınızdaki kanamaya işaret edebilir.
Doktorunuz ayrıca, gastrointestinal sisteminizin astarlarını görüntülemek için esnek bir tüp üzerinde küçük bir kamera kullandıkları bir endoskopi yapabilir. Bir EGD testi veya üst endoskopi, bir doktorun yemek borusu, mide zarını ve ince bağırsağın üst kısmını inceleme olanağı tanır. Bir kolonoskopi veya düşük endoskopi, bir doktorun kalın bağırsağın alt kısmı olan kolon, astarı incelemesine olanak sağlar. Bu testler gastrointestinal kanama kaynaklarını belirlemeye yardımcı olabilir .
Kadınlarda Demir Eksikliği Anemisi
Gebelik, ağır adet kanaması ve uterus fibroidleri, kadınların demir eksikliği anemisi yaşama ihtimalinin daha yüksek olmasının nedenleridir.
Ağır adet kanaması, bir kadın adet kanaması sırasında normalden daha fazla veya daha uzun süre kanarsa oluşur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre tipik bir adet kanaması 4-5 gün sürer ve kaybedilen kan miktarı 2 ila 3 yemek kaşığı arasında değişir. Adet kanaması fazla olan kadınlar tipik olarak yedi günden uzun süre kanar ve normalin iki katı kan kaybederler.
Ulusal Kalp, Akciğer ve Kan Enstitüsü’ne göre çocuk doğurma çağındaki kadınların yaklaşık yüzde 20'sinde demir eksikliği anemisi var. Hamile kadınların demir eksikliği anemisi olma olasılığı daha yüksektir. Çünkü büyümekte olan bebeklerini desteklemek için daha fazla kan gerektirir.
Pelvik ultrason, doktorun fibroid gibi bir aşırı kanama kaynağını aramasına yardımcı olabilir. Demir eksikliği anemisi gibi, rahim fibroidleri de sıklıkla belirtilere neden olmaz. Uterusta kas tümörleri büyüdüğünde ortaya çıkarlar. Genellikle kanserli olmasalar da, demir eksikliği anemisine yol açabilecek ağır adet kanamasına neden olabilirler.
Demir Eksikliği Anemisinin Sağlık Sıkıntıları
Çoğu demir eksikliği anemisi vakası hafiftir ve sıkıntı olmaz. Durum genellikle kolayca düzeltilebilir. Bununla birlikte, anemi veya demir eksikliği tedavi edilmezse, diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. Bunlar şunları içerir:
Hızlı veya Düzensiz Kalp Atışı
Anemik olduğunuzda, kalbinizin düşük oksijen miktarını telafi etmek için daha fazla kan pompalaması gerekir. Bu düzensiz kalp atışı yol açabilir. Ciddi durumlarda, kalp yetmezliğine veya genişlemiş bir kalbe yol açabilir.
Hamilelik Komplikasyonları
Ciddi demir eksikliği vakalarında, çocuk erken doğabilir veya düşük doğum ağırlığı ile doğabilir. Hamile kadınların çoğu, bunun olmasını önlemek için doğum öncesi bakımlarının bir parçası olarak demir takviyesi alır.
Bebeklerde ve Çocuklarda Gecikmiş Büyüme
Aşırı derecede demir eksikliği olan bebekler ve çocuklar gecikmeli büyüme ve gelişme yaşayabilirler. Ayrıca enfeksiyonlara daha yatkın olabilirler.
Tedavi Seçenekleri
Demir Takviyeleri
Demir tabletler, vücudunuzdaki demir seviyelerinin yenilenmesine yardımcı olabilir. Mümkünse, boş bir mideye demir tabletleri almalısınız. Bu vücudun onları daha iyi emmesine yardımcı olur. Midenizi bozuyorlarsa, yemeklerle birlikte alabilirsiniz. Takviyeleri birkaç ay boyunca almanız gerekebilir. Demir takviyeleri kabızlığa veya siyah dışkıya neden olabilir.
Diyet (Sağlıklı Beslenmek)
Özellikle "Çocuklarda demir eksikliği nasıl giderilir?" sorusuna kişinin aşağıdaki yiyecekler ile beslenmesinin demir eksikliğini tedavi etmeye veya önlemeye yardımcı olacağı şeklinde cevap veririz:
- Kırmızı et
- Koyu yeşil yapraklı sebzeler
- Kurutulmuş meyveler
- Fındık
- Demir takviyeli tahıllar ve mısır gevrekleri
Ek olarak, C vitamini vücudunuzun demiri emmesine yardımcı olur. Eğer demir tablet alıyorsanız, doktor tabletleri bir bardak portakal suyu veya turunçgiller gibi bir C vitamini kaynağıyla birlikte almanızı önerebilir .
Altta Yatan Kanama Nedenini Tedavi Etmek
Eksikliğe neden olan aşırı kanama ise, demir takviyeleri yardımcı olmaz. Bir doktor, ağır adetler geçiren kadınlara doğum kontrol hapları verebilir. Bu, her ay adet kanaması miktarını azaltabilir.
En ağır vakalarda kan transfüzyonu, demir ve kan kaybını hızlıca toparlayabilir.
Demir Eksikliği Anemisi Nasıl Giderilir?
Yetersiz demir tüketiminden kaynaklandığında, demir eksikliği anemisi, demir bakımından zengin gıdalarda ve C vitamini açısından yüksek bir diyetle beslenerek önlenebilir. Anneler, bebeklerinin anne sütüyle veya demir takviyeli bebek mamasıyla beslendiğinden emin olmalıdır.
Demir İçeriği Yüksek Yiyecekler:
- Kuzu eti, tavuk ve sığır eti gibi etler
- Fasulyeler
- Kabak ve kabak çekirdeği
- Ispanak gibi yapraklı sebzeler
- Kuru üzüm ve diğer kuru meyveler
- Yumurta
- İstiridye, sardalya, karides ve istiridye gibi deniz ürünleri
- Demir takviyeli kuru ve hazır tahıllar
C Vitamini Yüksek Gıdalar Şunlardır:
- Portakal, greyfurt, çilek, kivi, guava, papaya, ananas, kavun ve mango gibi meyveler
- Brokoli
- Kırmızı ve yeşil biber
- Brüksel lahanası
- Karnabahar
- Domates
- Yapraklı yeşillik
Demir Eksikliği İçin Nöbette Olun
Demir eksikliği anemisini kendinize teşhis ve tedavi etmek, kanınızdaki aşırı demirden dolayı olumsuz sağlık etkileriyle sonuçlanabilir. Kanınızdaki çok fazla demirin komplikasyonları karaciğer hasarı ve kabızlığı içerir. Demir eksikliği anemisi belirtileriniz varsa bunun yerine doktorunuzla konuşun.
