C Vitamini Eksikliği Belirtileri
C vitamini eksikliği belirtileri nelerdir? C vitamini eksikliği için ne yapmalı? C vitamini eksikliği neye yol açar?
"Kilo vermek istiyorum istiyorum, zayıflama kürleri işe yaramıyor." diyorsanız eğer zayıflamak için diyetisyenlerimizin size özel hazırladığı online diyet listesini satın almak için tıklayın (Erteleme! Zayıfla!)
C Vitamini Eksikliği Belirtilerinden 15 Tanesini Bu Yazımızda Sizlerle Paylaştık
C vitamini, eksikliğini önlemek için düzenli olarak tüketilmesi gereken temel bir vitamindir.
Gelişmiş ülkelerde eksiklik, taze ürünlerin mevcudiyeti bazı gıdalara ve takviyelere C vitamini ilavesi nedeniyle nispeten nadir olsa da, ABD'deki yetişkinlerin yaklaşık %7'sini etkilemektedir (1).
C vitamini eksikliği için en yaygın risk faktörleri zayıf beslenme, alkolizm, iştahsızlık, ağır akıl hastalığı, sigara ve diyalizdir (2, 3).
Ciddi C vitamini eksikliğinin semptomlarının gelişmesi aylar alabilirken, dikkat edilmesi gereken bazı ince işaretler vardır.
İşte C Vitamini Eksikliğinin En Sık Görülen 15 İşareti ve Semptomları:
1. Cilt Lekeleri
C vitamini, cilt, saç, eklem, kemik ve kan damarları gibi bağ dokularında bol miktarda bulunan bir protein olan kollajen üretiminde kilit rol oynar (4).
C vitamini düzeyleri düşük olduğunda, keratoz pilaris olarak bilinen bir cilt durumu gelişebilir.
Bu durumda gözeneklerin içinde keratin proteini birikmesi nedeniyle üst kollarda, kalçalarda veya kalçaların arkasında yamru yumru bir “tavuk derisi” oluşur (5).
C vitamini eksikliğinden kaynaklanan keratoz pilaris tipik olarak üç ila beş aylık yetersiz alımdan sonra ortaya çıkar ve takviye ile düzelir (6).
Bununla birlikte, keratoz pilarisin başka birçok potansiyel nedeni vardır. Bu nedenle tek başına varlığı bir eksikliği teşhis etmek için yeterli değildir.
Özet: C vitamini eksikliği, kollarda, uylukta veya kalçalarda küçük akne benzeri yumruların oluşmasına neden olabilir. Ancak, tek başına bu şişlikler bir eksikliği teşhis etmek için yeterli değildir.
2. Tirbuşon Şeklinde Vücut Kılları
C Vitamini eksikliği aynı zamanda saçın uzarken protein yapısında ortaya çıkan kusurlardan dolayı, kıvrılmış şekillerde büyümesine neden olabilir (7).
Tirbuşon şeklindeki saçlar, C vitamini eksikliğinin en belirgin belirtilerinden biridir. Ancak bu zarar görmüş saçların kopma ya da dökülme olasılığı daha yüksek olduğu için belirgin olmayabilir (8).
Saç anormallikleri genellikle yeterli miktarda C vitamini ile tedavinin bir ayı içerisinde geçer (9).
Özet: Anormal şekilde bükülmüş, kıvrılmış veya tirbuşon şeklindeki vücut kılları, C vitamini eksikliğinin en belirgin işaretidir. Ancak bu kılların dökülme olasılığı daha yüksek olduğu için tespit edilmesi zor olabilir.
3. Parlak Kırmızı Saç Folikülleri
Cilt yüzeyindeki kıl folikülleri, bölgeye kan ve besin sağlayan çok sayıda küçük kan damarı içerir.
Vücut C vitamini eksik olduğunda, bu küçük kan damarları kırılgan hale gelir ve kolayca kırılır. Böylece kıl foliküllerinde küçük, parlak kırmızı lekeler ortaya çıkar.
Bu perifoliküler kanama ve iyi belgelenmiş ciddi C vitamini eksikliğinin işareti olarak bilinir (7, 8).
C vitamini takviyesi alarak tipik olarak iki hafta içinde bu belirti giderilir (9).
Özet: Saç kökleri, C vitamini eksikliğine bağlı olarak parçalanabilen ve köklerin etrafında parlak kırmızı lekelerin ortaya çıkmasına neden olan birçok küçük kan damarı içerir.
4. Kırmızı Noktalar veya Çizgili Kaşık Şeklinde Tırnaklar
Kaşık şeklindeki tırnaklar içbükey formları ile karakterize edilir ve çoğunlukla ince ve kırılgandır.
Demir eksikliği anemisi ile daha sık ilişkilidirler ancak C vitamini eksikliği ile de ilişkilidirler (7, 10).
Parçalanma kanaması olarak bilinen tırnak yatağındaki kırmızı lekeler veya dikey çizgiler, kolayca yırtılan zayıflamış kan damarları nedeniyle C vitamini eksikliği sırasında da ortaya çıkabilir.
Tırnak ve ayak tırnaklarının görsel görünümü C vitamini eksikliği olasılığını belirlemeye yardımcı olabilirken, tanısal olarak kabul edilmediğine dikkat edin.
Özet: C vitamini eksikliği, kaşık şeklindeki tırnaklar ve tırnak yatağının altındaki kırmızı çizgiler veya lekeler ile ilişkilidir.
5. Kuru, Hasarlı Cilt
Sağlıklı cilt, özellikle epidermiste veya dış deri tabakasında çok miktarda C vitamini içerir (11).
C vitamini cildi güneşten kaynaklanan oksidatif hasardan, sigara dumanı veya ozon gibi kirleticilere maruz kalmaktan koruyarak cildi sağlıklı tutar (12, 13).
Ayrıca cildin dolgun ve genç görünmesini sağlayan kollajen üretimini teşvik eder (14).
Yüksek C vitamini alımı daha iyi cilt kalitesi ile ilişkilendirilirken, düşük alımlar kuru, kırışmış cildin gelişmesi riskinin %10 artmasıyla ilişkilidir (15, 16, 17).
Kuru, hasar görmüş cilt C vitamini eksikliğine bağlanabilirken, diğer birçok faktörden de kaynaklanabilir. Bu nedenle bu semptom tek başına bir eksikliği teşhis etmek için yeterli değildir.
Özet: Düşük C vitamini alımı kuru ve güneşten zarar görmüş cilt ile ilişkilidir. Ancak bu belirtiler diğer faktörlerden de kaynaklanabilir.
6. Kolay Morarma
Çürükler cildin altındaki kan damarları yırtıldığında kanın çevresindeki alanlara sızmasına neden olduğunda oluşur.
Kolay morarma, C vitamini eksikliğinin en yaygın belirtisidir çünkü zayıf kollajen üretimi zayıf kan damarlarına neden olur (18).
Eksikliğe bağlı morluklar vücudun geniş alanlarını kapatabilir veya cildin altında küçük, mor noktalar gibi görünebilir (7, 19, 20).
Kolay morarma genellikle bir eksikliğin ilk belirgin semptomlarından biridir ve C vitamini seviyelerinin daha da araştırılmasını gerektirir (21, 22, 23).
Özet: C vitamini eksikliği, kan damarlarını zayıflatır ve kolay morarmaya neden olur. Genellikle C vitamini eksikliğinin ilk bariz belirtilerinden biridir.
7. Yavaş İyileşen Yaralar
C vitamini eksikliği kollajen oluşum oranını yavaşlattığı için, yaraların daha yavaş iyileşmesine neden olur (2).
Araştırmalar, kronik ve iyileşmeyen bacak ülseri olan kişilerin, C vitamini eksikliğinin, kronik bacak ülseri olmayanlara göre anlamlı derecede daha fazla olduğunu göstermiştir (24).
C vitamini eksikliği ciddi vakalarında, eski yaralar bile yeniden açılabilir ve enfeksiyon riskini arttırır (7, 25).
Yavaş yara iyileşmesi, en gelişmiş eksiklik belirtilerinden biridir. Tipik olarak belirtileri aylarca yetersiz kalana kadar görülmez (26, 27).
Özet: C vitamini eksikliği, doku oluşumunu engelleyerek yaraların daha yavaş iyileşmesine neden olur. Bu, ileri düzeyde bir eksiklik işareti olarak kabul edilir. Bu nedenle ilk önce diğer işaretler ve belirtiler ortaya çıkacaktır.
8. Ağrılı, Şişmiş Eklemler
Eklemler çok sayıda kollajen bakımından zengin bağ dokusu içerdiğinden, C vitamini eksikliğinden de etkilenebilirler.
C vitamini eksikliği ile ilişkili, sıklıkla aksaklığa veya yürüme zorluğuna neden olabilecek kadar şiddetli eklem ağrısı vakası bildirilmiş birçok vaka vardır (20, 21, 23, 28).
Eklemlerdeki kanama, C vitamini eksikliği olan kişilerde de oluşabilir, bu da şişmeye ve ek ağrıya neden olur (2).
Yine de, bu semptomların her ikisi de C vitamini takviyesi ile tedavi edilebilir. Genellikle bir hafta içinde geçer (21).
Özet: C vitamini eksikliği genellikle şiddetli eklem ağrısına neden olur. Ağır vakalarda eklemlerde kanama olabilir bu da ağrılı şişmeye neden olur.
9. Zayıf Kemikler
C vitamini eksikliği ayrıca kemik sağlığını da etkileyebilir. Aslında, düşük alım, kırık ve osteoporoz riskinde artışla ilişkilendirilmiştir (29, 30, 31).
Araştırmalar, C vitamininin kemik oluşumunda kritik bir rol oynadığını buldu. Bu yüzden bir eksiklik kemik kaybı oranını artırabilir (26).
Çocuk iskeletleri, halen büyüyüp gelişmekte oldukları için özellikle C vitamini eksikliğinden etkilenebilir (26, 32, 33).
Özet: C vitamini kemik oluşumu için önemlidir. Eksiklikler zayıf ve kırılgan kemiklerin oluşma riskini artırabilir.
10. Diş Eti Kanaması ve Diş Kaybı
Kırmızı, şiş, kanamalı diş etleri, C vitamini eksikliğinin bir başka yaygın belirtisidir.
Yeterli C vitamini olmadan, diş eti dokusu zayıflar, iltihaplanır ve kan damarları daha kolay kanar (20).
C vitamini eksikliğinin ileri evrelerinde diş etleri mor ve çürük görünebilir (34).
Sonunda, sağlıksız diş etleri ve kireçlenmiş iç tabaka olan zayıf dentin nedeniyle dişler düşebilir (20, 26).
Özet: Kırmızı, kanama diş etleri, C vitamini eksikliğinin ortak bir işaretidir ve ciddi eksiklikler diş kaybına bile yol açabilir.
11. Zayıf Bağışıklılık Sistemi
Araştırmalar, C vitamininin enfeksiyonla savaşmasına ve hastalığa neden olan patojenleri yok etmelerine yardımcı olmak için çeşitli bağışıklık hücrelerinde biriktiğini göstermektedir (35, 36).
C vitamini eksikliği, zatürree gibi ciddi hastalıklar da dahil olmak üzere zayıf bağışıklık ve yüksek enfeksiyon riski ile ilişkilidir (37, 38, 39).
Aslında, C vitamini eksikliğinden kaynaklanan bir hastalık olan ispirtozlar, sonunda kötü işlev gösteren bağışıklık sistemlerinden dolayı enfeksiyondan ölürler (18).
Özet: C vitamini bağışıklık sistemi için önemli bir besindir. Düşük C vitamini seviyeleri, artmış bir enfeksiyon riski ile ilişkilendirilirken, ciddi eksiklikler bulaşıcı hastalıklardan ölüme neden olabilir.
12. Kalıcı Demir Eksikliği Anemisi
C vitamini ve demir eksikliği anemisi sıklıkla birlikte görülür.
Demir eksikliği anemisi belirtileri arasında solukluk, yorgunluk, egzersiz sırasında nefes almada zorluk, kuru cilt, saç, baş ağrısı ve kaşık şeklinde tırnaklar vardır (40).
Düşük C vitamini seviyeleri, bitki kaynaklı gıdalardan demirin emilimini azaltarak ve demir metabolizmasını olumsuz yönde etkileyerek demir eksikliği anemisine katkıda bulunabilir (41, 42, 43).
C vitamini eksikliği de anemiye katkıda bulunabilecek aşırı kanama riskini arttırmaktadır (44).
Demir eksikliği anemisi belirgin bir neden olmadan uzun süre devam ederse, C vitamini seviyelerinizi kontrol etmeniz akıllıca olabilir.
Özet: C vitamini eksikliği, demir emilimini azaltarak ve kanama olasılığını artırarak demir eksikliği anemisi riskini artırabilir.
13. Yorgunluk ve Zayıf Ruh Hali
C vitamini eksikliğinin en erken belirtilerinden ikisi yorgunluk ve kötü ruh halidir (7, 38).
Bu belirtiler tam gelişmiş bir eksiklik gelişmeden önce bile ortaya çıkabilir (45).
Yorgunluk ve huzursuzluk ortaya çıkan ilk semptomlardan bazıları olabilirken, genellikle birkaç gün yeterli tüketim yapıldıktan sonra veya 24 saatlik yüksek doz takviyesi sonrasında çözülür (45).
Özet: Yorgunluk ve kötü ruh hali belirtileri düşük ila normal C vitamini düzeylerinde bile görülebilir. Ancak hızlı bir şekilde yeterli C vitamini tüketimi ile artarlar.
14. Açıklanamayan Kilo Alma
C Vitamini, yağ hücrelerinden yağ salınımını düzenleyerek, stres hormonlarını azaltarak ve iltihabı azaltarak obeziteye karşı korunmaya yardımcı olabilir (46).
Araştırmalar, düşük C vitamini tüketimi ile aşırı vücut yağı alımı arasında tutarlı bir bağlantı buldu. Ancak bunun bir sebep sonuç ilişkisi olup olmadığı açık değil (47, 48).
İlginçtir, düşük kan C vitamini düzeyleri, normal kilolu kişilerde bile, daha yüksek miktarda göbek yağına bağlanmıştır (49).
Sadece vücuttaki aşırı yağ, C vitamini eksikliğini belirtmek için yeterli olmamakla birlikte, diğer faktörler göz ardı edildikten sonra incelenmeye değer olabilir.
Özet: Düşük C vitamini alımı, insanlarda artan vücut yağlarıyla ilişkilendirilmiştir. Ancak beslenme kalitesi gibi diğer faktörler de söz konusu olabilir.
15. Kronik İltihaplanma ve Oksidatif Stres
C vitamini vücudun en önemli suda çözünür antioksidanlarından biridir.
Vücutta oksidatif stres ve iltihaplanmaya neden olabilecek serbest radikalleri etkisiz hale getirerek hücresel hasarı önlemeye yardımcı olur.
Oksidatif stres ve iltihaplanma, kalp hastalığı ve diyabet dahil olmak üzere birçok kronik hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle seviyelerinin düşmesi faydalı olabilir (50, 51).
Düşük C vitamini tüketimi, artmış kalp hastalığı riskinin yanı sıra, yüksek iltihaplanma ve oksidatif stres düzeyleri ile ilişkilendirilmiştir (52, 53).
Bir çalışma, C vitamini eksikliği olmasa da, kan düzeyleri en düşük C vitamini seviyesine sahip yetişkinlerin, 15 yıl içinde kalp yetmezliği geliştirme ihtimalinin, kan düzeyi en yüksek olanlara göre yaklaşık %40 daha fazla olduğunu tespit etti (54).
Özet: Düzenli olarak C vitamini gibi antioksidanların tüketilmesi sağlık yararları ile ilişkilidir. Düşük tüketimler iltihabı ve oksidatif stresi artırabilir.
C Vitamini Eksikliği İçin Ne Yemeli? En İyi C Vitamini Kaynakları
C vitamini için önerilen günlük alım miktarı (RDI), erkekler için 90 mg, kadınlar için 75 mg'dır (55).
Sigara içenlerin günde 35 mg daha tüketmeleri tavsiye edilir. Çünkü tütün C vitamini emilimini azaltır ve vücudun besin kullanımını arttırır (6, 56).
Skorbütü önlemek için çok az C vitamini gerekir. Günde sadece 10 mg yeterlidir; kabaca bir çorba kaşığı kadar taze dolmalık biber veya bir yarım limonun suyu kadar. (57, 58 , 59 ).
En İyi C Vitamini Besin Kaynaklarından Bazıları (60):
- Acerola Kiraz: Günlük ihtiyacınızın %2.740'ını karşılar.
- Guava: Günlük ihtiyacınızın %628’ini karşılar.
- Frenk Üzümü: Günlük ihtiyacınızın %338’ini karşılar.
- Tatlı Kırmızı Biber: Günlük ihtiyacınızın %317'sini karşılar.
- Kivi: Günlük ihtiyacınızın %273'ünü karşılar.
- Liçi: Günlük ihtiyacınızın %226’sını karşılar.
- Limon: Günlük ihtiyacınızın %187'sini karşılar.
- Turunçgil: Günlük ihtiyacınızın %160'ını karşılar.
- Çilek: Günlük ihtiyacınızın %149’unu karşılar.
- Papaya: Günlük ihtiyacınızın %144'ünü karşılar.
- Brokoli: Günlük ihtiyacınızın %135'ini karşılar.
- Maydanoz: Günlük ihtiyacınızın %133'ünü karşılar.
C vitamini ısıya maruz kaldığında hızla parçalanır. Bu nedenle çiğ meyve ve sebzeler pişmiş olanlardan daha iyi kaynaktır (57).
Vücudumuz büyük miktarda C vitamini saklamadığından, her gün taze meyve ve sebze tüketmeniz önerilir.
C vitamini takviyesinin toksik olmadığı bulundu. Ancak günde 2.000 mg'dan fazla almanın karın krampları, ishal ve mide bulantısı ile beraber erkeklerde oksalat böbrek taşı gelişme riskini artırabilir (57, 55, 61, 62).
Ek olarak, günde 250 mg'ın üzerindeki dozlar, dışkı veya midedeki kanı tespit etmek için tasarlanmış testlere müdahale edebilir. Testten iki hafta önce kesilmelidir (63).
Özet: Taze meyve ve sebzeler, mükemmel bir C vitamini kaynağıdır ve günlük tüketilmesi eksikliği önlemelidir. C vitamini takviyesi toksik değildir. Ancak yüksek dozlarda istenmeyen yan etkilere neden olabilir.
Uzun Lafın Kısası
C vitamini eksikliği belirtileri şunlar olabilir:
Cilt lekeleri: C vitamini eksikliği, keratoz pilaris olarak bilinen bir cilt durumuna yol açabilir. Bu durumda, kollarda, uyluklarda veya kalçaların arkasında yamru yumru bir "tavuk derisi" görünümü oluşabilir.
Tirbuşon şeklinde vücut kılları: C vitamini eksikliği, saçın kıvrımlı ve tirbuşon şeklinde büyümesine neden olabilir.
Parlak kırmızı saç folikülleri: C vitamini eksikliği, saç köklerindeki kan damarlarının kırılgan hale gelmesine ve parlak kırmızı lekelerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Kırmızı noktalar veya çizgili kaşık şeklinde tırnaklar: C vitamini eksikliği, tırnak yatağındaki kırmızı lekeler veya dikey çizgiler şeklinde kendini gösterebilir. Tırnaklar ince ve kırılgan olabilir.
Kuru, hasarlı cilt: C vitamini eksikliği, cildin güneşten kaynaklanan hasara karşı korunmasını etkileyebilir. Bu durum ciltte kuruluk, kırışıklıklar ve yaşlanma belirtileriyle ilişkilendirilebilir.
Kolay morarma: C vitamini eksikliği, kan damarlarının zayıflamasına ve kolay morarmaya neden olabilir. Bu durumda ciltte morluklar ve kanama daha kolay oluşabilir.
Yavaş iyileşen yaralar: C vitamini eksikliği, yaraların daha yavaş iyileşmesine ve enfeksiyon riskinin artmasına yol açabilir.
Ağrılı, şişmiş eklemler: C vitamini eksikliği, eklem ağrısı ve şişmeye neden olabilir. Bu durum hareket güçlüğüne yol açabilir.
Zayıf kemikler: C vitamini eksikliği, kemik sağlığını etkileyebilir ve kırık ve osteoporoz riskini artırabilir.
Diş eti kanaması ve diş kaybı: C vitamini eksikliği, diş etlerinde kanamalara ve diş kaybına neden olabilir.
C vitamini eksikliği genellikle düşük alım veya kötü beslenme alışkanlıkları, alkolizm, iştahsızlık, ağır akıl hastalığı, sigara içmek veya diyaliz gibi faktörlerle ilişkilendirilir. C vitamini eksikliğinin önlenmesi için düzenli olarak C vitamini içeren besinler tüketmek önemlidir. Eğer C vitamini eksikliği belirtileri yaşıyorsan bir uzmana gözükebilir ve c vitamini destekleyen gıdalar tüketmelisin.
